Na uglu ulica Sime Mirkovića i Kralja Petra, se nalazi palata Patrijaršije Srpske pravoslavne crkve. NJen prethodnik je bio mitropolijski dvor, a pre njega na tom mestu se nalazio konak Kneza Miloša.
Patrijaršija, pored sedišta SPC, danas je mesto dve veoma značajne kulturne institucije. To su Muzej Patrijaršije i biblioteka. Tradicija Patrijaršijske biblioteke začeta pre oko 900 godina, pod krovom manastira Hilandar (1198), na Svetoj Gori, u kojem je Sveti Sava, tokom boravka u monaškom manastiru Nemanjića, uspostavio prvu manastirsku biblioteku.
Srpski svetitelj je utemeljio i biblioteku u manastiru Žiča. Naime, pregalaštvom Rastka Nemanjića, srpska crkva je postala je samostalna 1219. godine, a za sedište je određena zadužbina kralja Stefana Prvovenčanog. Sveti Sava je u žičkom manastiru utemeljio centralnu biblioteku, kako se tada govorilo "za sve srpske zemlje". Preneo je sa Atosa veću količinu knjiga, ali i dao zadatak monasima da ih prepisuju, prevode i naravno, umnožavaju. Kopije knjiga prosvetitelj je razaslao po srpskim eparhijama, sa željom da svaki sveštenik SPC oformi malu, lokalnu manastirsku biblioteku.
U narednom veku žička ili arhiepiskopska biblioteka, je morala da bude premeštena u Peć, u kojoj se smestio arhiepiskop Arsenije, koji je nasledio tron Rastka Nemanjića. Od 1346. godine, biblioteka menja naziv, sledeći uzdizanje arhiepiskopije u rang patrijaršije. Naredne godine su obogatile manastirske riznice mnogim knjigama, dokumentima, zapisima i drugim pisanim tragovima, koji su svedočanstvo kulture i postojanja jednog naroda.
U vreme Despota Stefana, u Beogradu je najveću biblioteku imao vladar, jer je Despot bio veoma obrazovan. Tokom turskog gazdovanja gradom, nema nikakvih tragova o bibliotekama koje su bile u srpskim rukama. Prva za koju se zna da se pojavila u modernijim vremenima je upravo mitropolijska biblioteka, koju je 1728. godine ustanovio Mosije (Petrović) poglavar Srpske pravoslavne crkve.
Biblioteka je potom preseljena Sremske Karlovce (1737), da bi se sačuvala od ratnih razaranja koje Beograd nije mogao da izbegne. Krajem 18. veka, opet radi sigurnosti, biblioteka je preseljena čak do Sent Andreje u neposrednoj blizini Budimpešte. Mitropolit Mojsije (Putnik), odlučio se na obiman transport na sever, jer su stradanja Beograda bila izuzetno velika.
U vreme Mađarske bune 1848. godine, Patrijaršijska biblioteka je preneta u Beograd, da bi dve godine kasnije bila vraćena u Sremske Karlovce (1859). Mitropolijsko-patrijaršiska biblioteka stradala je 1914-15 godine. Obnovio ju je partijarh Dimitrije, a privatnom kolekcijom knjiga je darovao patrijarh Varnava.
Najveće stradanje Partrijaršijska biblioteka je doživela u Drugom svetskom ratu, kada su ustaše, koje su među prvima ušle u Beograd, kompletnu biblioteku prenele u Zagreb. Nakon rata, uz dosta napora, neizmerno blago Patrijaršije je u dobroj meri otkriveno i iz Zagreba vraćeno u Beograd. Glavni "tragač" bio je profesor Radislav Grujić, koji je u izveštajima naveo da je pronađeno srpsko blago "jedva stalo u četrdesetak kamiona". Država nije htela da pomogne SPC da oteto vrati, pa je crkva morala da podigne kredit kod Ministarstva prosvete, da bi platila prevoz iz Zagreba.
Crkva je postavila dr LJubomira Durkovića Jakšića za bibliotekara 1946. godine. Nasledio ga je profesor Bogoljub Ćirković i punih 48 godina bio na čelu Partijaršijske biblioteke.
Нема коментара:
Постави коментар