Srpska srednjevekovnaj crkvena arhitektura

U srpskoj srednjevekovnoj crkvenoj arhitekturi razlikujemo tri osnovna arhitektonska stila:

a) raški - od Nemanje (kraj XII v.) do kralja Milutina (kraj XIII v.);

b) srpsko-vizantijski ili klasični stil - od Milutina skoro do kraja XIV veka;

v) moravski stil, koji počinje od kraja XIV veka i traje do poraza Srpske despotovine (1389 do 1459).

RAŠKI STIL

U najranijem periodu izgrađene su dve značajne crkve: Sveti Nikola u Toplici i katedrala u vizantijskom Kotoru. Tipu raških građevina pripada i čitav niz važnijih crkava, kao što su Studenica, Mileševa, Žiča, Morača, Sopoćani, Gradac, crkva Sv. Ahilija u Arilju iz XIII veka, i druge. Prostrana i osvetljena unutrašnjost hrama bila je pogodna za monumentalno freskoslikarstvo. U obradi fasada pojedinih hramova zapaža se i snažan uticaj Zapadnog, romanskog stila.

SRPSKO-VIZANTIJSKI STIL - SRPSKI KLASICIZAM

Nastao je za vreme vladavine kralja Milutina, pripada stilu renesanse Paleologa. Osnovna odlika ovog stila je to što su građevine imale obeležja tradicije vizantijske umetnosti, ugledajući se na gradnju crkava u Carigradu i Solunu. Reč je o trobrodnim ili petobrodnim crkvama sa razuđenim svodovima, sa jednom ili pet kupola. Osnova je u obliku upisanog krsta. Najvažnije crkve u ovom stilu su Gračanica i Staro Nagoričino. Ovom stilu pripada i hram Sv. Stefana u Ruti Hilu.

 Protojerej - stavrofor Srboljub M. Miletić

MORAVSKI STIL

To je crkvena arhitektura koja je nastala u vreme vladavine despota Stefana Lazarevića, krajem XIV i u XV veku. Arhitektura je postala kitnjasta, a u osnovi crkava se pojavljuje oblik trolista. Veće građevine imaju pet kupola, a manji je broj sa jednom. Ovom stilu pripadaju Lazarica u Kruševcu, Ravanica, Ljubostinja, Kalenić i Manasija.