Osjeckopoljska i baranjska eparhija

„Ustani, pomoci nasa, i izbavi nas radi milosti svoje." (Psalam 44, 26)   Pravoslavni Srbi su na prostorima Baranje od najranijih vremena bili pod duhovnim okriljem Beogradske mitropolije, a od kraja XIV veka, od vremena despota Stefana Lazarevica i Djurdja Brankovica, pod okriljem Ugarske eparhije. Obnovom Pecke patrijarsije (1557. godine), ovi prostori pripadaju Pozeskoj mitropoliji, cije je sediste u manastiru Orahovici. Posle Velike seobe Srba pod patrijarhom Arsenijem III Carnojevicem (1690. godine), episkop mohacko-sigetski Jeftimije Tetovac vrsi duhovni nadzor i nad Osjeckim poljem, odnosno Osjecko-poljskom eparhijom; a po odlasku vladike Jeftimija 1703. godine u Rusiju, nad ovim prostorima bdi sam patrijarh Arsenije Carnojevic. Na crkveno-narodnom saboru u manastiru Krusedolu 23. septembra 1710. godine, za episkopa pecujskog izabran je Nikanor Melentijevic (1710–1721), arhimandrit manastira Krusedola. Na ovom saboru, Osjeckopoljska eparhija pripojena je novoizabranom episkopu Melentiju, koji je u svojoj tituli oslovljavan sa „vladika pecujski, Sigetu, Siklosu, Muhacu, pomezdu Save i Dunava pravoslavni episkop". Osjeckopoljska eparhija je u proslosti imala nekoliko naziva: Pecujska; Secujska; Sigetska, Mo-hacka, Secujsko-osecka, Mohacko-sigetska, uglavnom po sedistima episkopa i teritorijama koje je pokrivala. Oko 1713. godine, vladika Nikanor Melentijevic preneo je sediste eparhije u Osijek, kao episkop „mohacko-sigetski i oseckopoljski". Na crkveno-narodnom saboru u Krusedolu (2. januara 1721. godine), za episkopa „oseckopoljskog" izabran je Maksim Gavrilovic (1721–1732), arhimandrit manastira Besenova. Ovaj vladika je kupio u osjeckoj Donjoj varosi velelepnu kucu od „kameral oberdirekta Ignaca Osenda" sebi za rezidenciju. Vladika Maksim presao je 1726. godine iz Osijeka u Secuj, gde je i umro 1733. godine. Iste godine, Osjeckopoljska eparhija pripojena je Eparhiji sremskoj, a Secujska Budimskoj. Patrijarh Arsenije IV Jovanovic Sakabenta preneo je svoje sediste iz Sremskih Karlovaca u Osijek. Isti patrijarh posvetio je u Sremskim Karlovcima 15. avgusta 1746. godine Jovana Georgijevica (1746–1748) za episkopa osjeckopoljskog, sa sedistem u Osijeku. Kada je vladika Jovan izabran za mitropolita karlovackog, Eparhija je pripojena Eparhiji slavonskoj. Vladika pakracko-slavonski Sofronije Jovanovic (1748–1757) jedno vreme boravio je u Osijeku, u rezidenciji koju je kupio jos vladika Maksim. Episkop Sofronije menjao je svoju staru rezidenciju 1750. godine za veliku zgradu preko puta Saborne crkve Uspenija Bogorodice. Posle smrti vladike Sofronija, januara 1758. godine, Osjeckopoljska eparhija pripojena je Sremskoj dejecezi, u cijem je sastavu ostala sve do 1991. godine. U tom vremenskom intervalu ovim srpskim vladicanstvom upravljali su, u ime karlovackih mitropolita, njihovi egzarsi. Na majskoj skupstini u Sremskim Karlovcima, 1848. godine, bilo je pokusaja da se obnovi ova Eparhija, ali bez uspeha. U Drugom svetskom ratu u ovoj Eparhiji unisteni su brojni srpski hramovi (Vucevci, Erdut, Osijek, Tenja, Cepin, Cepinski Martinci, i jos neki), a jedan broj crkava preuredjen je u rimokatolicke bogomolje (Bijelo Brdo, Koprivna, Markusica, Poganovci, Budimci). U ratu (1991–1995), u Osjeckopoljskoj i baranjskoj eparhiji unisteno je 14 crkava, a 35 je osteceno. Poruseno je sest, a osteceno osam parohijskih domova i ostalih crkvenih zdanja. Sveti arhijerejski sabor izabrao je 1991. godine za Osjeckopoljskog i baranjskog episkopa Lukijana (Vladulova), arhimandrita manastira Bodjana. Sediste Eparhije, umesto u Osijeku, privremeno je u Dalju. S, Mileusnić http://www.spc.rs/Genocid/Osijecko/osjeckol.html