Radoslav Grujić

Radoslav Grujić - pravoslavni sveštenik i srpski istoričar (Zemun, 29. VI 1879 - Hvar, 25. V 1955). Svršio bogosloviju u Sremskim Karlovcima 1899, studije prava u Beču 1908. i filosofsku grupu predmeta na Filozofskom fakultetu u Zagrebu 1911, gde je i doktorirao 1919. Odmah po svršetku bogoslovije 1899. rukopoložen je za sveštenika i do 1904. službuje u rodnom mestu; 1904-1914. profesor je katiheta u Velikoj gimnaziji u Bjelovaru. Društveno se angažovao knjigom "Apologija srpskog naroda u Hrvatskoj i Slavoniji i njegovih glavnih obeležja" (1909) koja je bila koncipirana kao odgovor na optužbu protiv 53 Srba na Veleizdajničkom procesu u Zagrebu. Tokom Prvog svetskog rata bio je u zatvoru i internaciji. Od 1920. profesor nacionalne istorije na Filozofskom fakultetu u Skoplju, od 1937. profesor istorije Srpske pravoslavne crkve na Bogoslovskom fakultetu u Beogradu. Sarađivao na organizovanju Filozofskog fakulteta u Skoplju, Skopskog naučnog društva i Muzeja Južne Srbije. Po odlasku u Beograd 1937. osnovao Muzej Srpske pravoslavne crkve i bio njegov upravnik. Izabran za dopisnog člana Srpske kraljevske akademije 1939. Za vreme Drugog svetskog rata radio na zbrinjavanju izbeglica i spašavanju svetiteljskih moštiju iz fruškogorskih manastira. Komunističke vlasti ga 1944. iz ideoloških razloga udaljuju s beogradskog univerziteta i lišavaju "nacionalne i građanske časti". Posle rata Grujić neumorno nastavlja raditi u Muzeju srpske pravoslavne crkve u Beogradu. Napisao je oko 270 radova i veliki broj priloga u Narodnoj enciklopediji srpsko-hrvatsko-slovenačkoj. Radove je pisao mahom na osnovu nove arhivske građe, iz političke, kulturne i crkvene istorije Srba u srednjem i novom veku. Među većim radovima ističu se njegove studije o manastirskim vlastelinstvima srednjovekovne Srbije, položaju seljaka u Slavoniji, Sremu i Bačkoj XVII i XVIII v., seobama Srba u Hrvatsku i Slavoniju i srpskim školama u Habzburškoj monarhiji. Detaljna bibliografija njegovih radova objavljena je knjizi Azbučnik srpske pravoslavne crkve po Radoslavu Grujiću, Beograd 1994, str. 313-314. Kao dobar poznavalac izvorne građe i starina izdavao je izvore i vršio arheološka iskopavanja. Kod jedne porodice u selu Vrutoke blizu Gostivara našao je evanđelje bosanskog tipa pisano ćirilicom iz XIII-XIV veka, koje je od tada u nauci poznato kaoGrujićevo jevanđelje.