Lukijan Bogdanović

Lukijan Bogdanović

mitropolit karlovački i patrijarh srpski 1908-1913

Poslednji patrijarh i mitropolit karlovački Lukijan Bogdanović na čelo crkve je došao na pomalo neobičan način. Izbor je bio zakazan za 28. juli 1908. godine. Na samom glasanju za novog mitropolita-patrijarha naveći broj glasova, 40, dobio je vršački episkop Georgije Zmajević, dok je episkop pakrački Miron Nikolić dobio 30 glasova. Pošto car nije hteo da potvrdi ovaj izbor, održan je, 19. septembra 1908, drugi izborni krug. Tada je bio izabran bački episkop Mitrofan Šević, ali je on obavestio komesara „da se ne može primiti izbor za patrijarha koji je na njega pao". Posle ove Ševićeve izjave komesar je naredio novi, treći izbor, koji je održan 22. septembra 1908. godine na kome je izabran budimski episkop Lukijan Bogdanović. Car je potvrdio ovu odluku sabora i Lukijan Bogdanović je postao, igrom sudbine, poslednji patrijarh srpski i mitropolit karlovački 25. septembra 1908.

Lukijan je rođen 10.5 1867. u Baji kao Lazar Bogdanović. Tu je započeo školovanje, a nastavio u Karlovcimai Jegri, gde je studirao pravo na Mitropoliojskom liceju. Zamonašio se u manastiru Beočinu 1891. godine, a rukopoložen je 21. jula 1891. godine u manastiru Rakovcu. Do izbora za patrijarha, kako navode njegovi biografi, bio je prevziter sinđel u Sabornoj karlovačkoj crkvu, "konzistorijalni podbeležnik bačke eparhije u Novom Sadu, profesor veronauke u gimnaziji, višoj građanskoj, trgovačkoj i devojačkoj školi. Bio je i katiheta u sremsko-karlovačkoj gimnaziji i profesor crkvenog pojanja u bogosloviji". Takođe je bio episkop budimski i administrator temišvarski.

U vreme njegove patrijaršijske vlasti "prilike u Karlovačkoj mitropoliji nisu bile lake." Godine 1907. godine donet je Aponjijev zakon "po kome je uveden mađarski jezik u sve nemađarske škole kako bi se lakše nemađari mađarizovali". A 11. jula 1912. godine mađarska vlada je donela "naredbu" kojom se stavlja van snage ceo niz zakonskih propisa koji su regulisali život u Karlovačkoj mitropoliji, čime je faktički "srpska narodna autonomija ukinuta". Pokušaj mađarskih vlasti da patrijarhovo sedište premesti u Budimpeštu, odvoje patrijarha od naroda, i time "obezglavi" srpsku crkvu" nije uspeo zahvaljujući žestokom protivljenju celokupnog srpskog sveštenstva.

Poslednji mitropolit-patrijarh Karlovačke mitropolije Lukijan Brgdanović bio je, prema onome što se zna o njemu, "čovek lepo obrazovan, human i rodoljubiv i, kao i njegovi prethodnici, dobar zadužbinar", ali kao političar i vođa srpskog naroda u Austro-ugarskoj, "potpuno nesposoban". Tokom njegove uprave crkvom donete su značajne uredbe, rešena mnoga crkveno-školska pitanja i osnovani novi fondovi. Lukijan je preuredio Stratimirovićevo Blagodjejanje u moderno uređeni gimnazijski internat Stefaneum. A Sinod je 1911. doneo "uredbu za dvorsko monaško sveštenstvo u pravoslavnoj mitropoliji Karlovačkoj", po kojoj je u status pridvornih monaha mogao biti primljen samo "akademski obrazovan mladić pravoslavne vere i srpske narodnosti".

Plodna delatnost patrijarha Lukijana Bogdanovića naglo je prekinuta njegovom misterioznom smrću 4. 9. 1913. godine. Za vreme lečenja u banji Bad Gastajnu, Lukijan je iznenada nestao prvog septembra. Njegovo telo je pronađeno mesec dana kasnije u reci Ahi.

Poslednji karlovački mitropolit Lukijan Bogdanović sahranjen je u Gornjoj crkvi u Sremske Karlovce.

Posle patrijarhove smrti dužnost administrator Mitropolije preuzeo je, prema članu 5. ustrojstva Svetog arhijerejskog sabora, od 25. maja 1911, pakrački episkop Miron Nikolić kao najstariji sveštenik po posvećenju. Car je 13. oktobra 1913. godine za novog administratora mitropolije postavio gornjo-karlovačkog episkopa Mihaila Grujića, koji je umro 20. februara 1914. godine. Tri dana kasnije, 23. februara 1914, episkop Miron je ponovo, po drugi put, preuzeo rukovođenje mitropolijom da bi ga Car 13. marta 1914. godine i zvanično postavio za administratora. Za episkopa Mirona je rečeno, da je „svojim taktom prema državnim vlastima uspevao da otkloni ili, ublaži mnoge nevolje" koje su se nadvijale nad crkvom. Na položaju episkopa ostao je sve do 26. aprila 1919. kada je upravu nad mitropolijom predao dr Georgiju Letiću, episkopu temišvarskom, koji na mestu administratora ostao sve do oslobođenja Vojvodine i njenog pripajanja Srbiji.