PAKRAČKI EPISKOPI

PAKRAČKI EPISKOPI
 

1. PETRONIJE LJUBIBRATIĆ 1699- 1703

Pounijaćeni episkop, postavljen carskom diplomom 26. maja 1699. godine za episkopa Slavonije i Srema. Ubrzo po dolasku na tron, u Pakracu je podigao malu drvenu crkvu na groblju, kuću za stanovanje i uz nju kapelu posvećenu Blagovjestima. Istorijska zbivanja su ga ipak privoljela da se pomiri sa patrijarhom Arsenijem III Crnojevićem, a pred smrt je napisao pismo u prisustvu vlasti i brata mu Janićija u kome sve svoje '' preporučio na patrijarha''. Umro je 20. novembra 1703. godine.

2. SOFRONIJE PODGORIČANIN 1705- 1710

Istorija ga pamti vrlo sposobnog i vrijednog episkopa. U Pakracu osnovao dva čuvena vašara, om Đurđevdanu i Maloj Gospojini, koji su mnogo unapredili privreni razvoj grada. 1710. godine je izabran za mitropolita Krušedolske mitropolije, ali je ubrzo umro, već 1711. godine.

3. VASILIJE RAJIĆ

Umro je ubrzo po stupanju na katedru.

4. GAVRILO POPOVIĆ 1715- 1716

Na groblju u Pakracu je podigao crkvu Rođenja Presvete Bogorodice, na mjestu drvene koju je sagradio vladika Petronije Ljubibratić. Po njemu je ona kao o cijelo naselje prozvana Gavrinica.

5. ATANASIJE RADOŠEVIĆ 1717- 1720

Kao mlad kaluđer bio protosinđel patrijarhu Arseniju III Crnojeviću. Po dolasku na tron borio se protiv unijaćenja.

6. NIKIFOR STEFANOVIĆ 1721- 1743

Došao za Episkopa pakračkog u veoma teškim uvjetima pa ipak, uspio je da učini mnogo na unapređenju vjerskog i crkvenog života. Prema popisu iz 1734. g. Slavonska eparhija je imala četiri protopopijata: Malovlaški (Pakrački), Podravski, Krajiški, Požeško-đakovštinski. Ukupno 49 parohija i 41 crkva te 32 parohijska sveštenika i 10 kaluđera na parohijama. Podigao je cio čeoni dio današnjeg episkopskog dvora i dostojno ga uredio. Osnovao je i malu školu za obrazovanje parohijskog sveštenstva. Molio patrijarha Arsenija IV Jovanovića da ga na tronu zamjeni Sofronije Jovanović, njegova ''desna ruka'' u Eparhiji koga je sa sobom poveo kao hopovskog kaluđera u Pakrac. Umro 1750. godine.

7. SOFRONIJE JOVANOVIĆ 1743- 1757

Nastavio rad svoga prethodnika te malu pridvornu školu pretvorio u gramatikalnu. Nastojao da otvara škole i po selima koja su sve više naseljavana Srbima iz Bosne i Like. Pripremio materijal za gradnju nove pakračke Saborne crkve, ali je nije uspio sagraditi jer je izneneda umro 1757. godine.

8. ARSENIJE RADIVOJEVIĆ 1759- 1769

Nije stekao veliki ugled ni kod sveštenstva ni kod naroda. Premješten je u Eparhiju budimsku.

9. ATANASIJE ŽIVKOVIĆ 1770- 1781

Ostao upamćen posebno po svom zalaganju za otvaranje srpskih škola.  1781. godine prešao je na tron Bačke eparhije.

10. JOSIF JOVANOVIĆ- ŠAKABENT 1781- 1783

Borio se sa uspjehom protiv unije u varaždinskom i bjelovarskom generalatu. Nastojao da sveštenici poučavaju narod istinama vjere i morala. Zato je sastavio ''rukopisnuju knjižicu kratkija hristijanskija radi nauki sočinjeniju''. Posebnu pažnju posvetio Svetoj tajni ispovjesti, te po protopopijatima slao ispovjednike. 1783. godine premješten na Eparhiju bačku.

11. PAVLE AVAKUMOVIĆ 178?- 1786

Za kratko vrijeme koliko je upravljao Eparhijom posebu pažnju je posvećivao školstvu, vršenju katihizacije i ispovjesti. Otišao na upražnjenu Aradsku eparhiju kojom je upravljao punih 30 godina.

12. KIRIL ŽIVKOVIĆ 1786- 1807

Jedan od najeminentnijih episkopaove eparhije. Rodom iz Pirota, a zamonašen u manastiru Zograf, na Svetoj Gori . Prije dolaska u Pakrac mnogo putovao po Evropi i Rusiji što će proširiti njegovo znanje i iskustvo. Unapredio je pakrački klirikalni kurs, te su u njega đaci dolazili svake jeseni na šestomjesečni kurs. Na čelu škole je stajao Pantelejmon Terzić, spretan sveštenik i odličan propovjednik. Mnogo polagao na kulturni život svoga sveštenstva i njihov ugled u društvu. Imao biblioteku sa 81 knjigom pisanom na srpskom, grčkom , latinskom, njemačkom i italijanskom jeziku, koja je i činila osnovu pakračke Episkopske biblioteke. Dao veliki doprinos na polju književnosti: preradio je Domentijanovo djelo koje je štampano 1794. u Beču pod nazivom '' Žitije Svjatih srbskih prosvjetitelj Simeona i Savi'', koje je prevedeno i na francuski, od velike vrijednosti su i njegove cirkularne poslanice o Božiću i Vaskrsu, te dvije knjige Petra Damaskina koje je 1804. štampao u Beču na srpskom jeziku.

13. JOSIF PUTNIK 1808- 1828

Pakračku bogosloviju preuredio po uzoru na Karlovačku, i kraj nje ustanovio internat. Episkopsku biblioteku obogatio sa još 103 knjige iz raznih oblasti. Od 1818. godine on je postao i administrator Aradske eparhije u kojoj od te godine mnogo više i boravi nego u Pakracu. Kratko vremena Eparhijom je administrirao arhimandrit Josif Rajačić.

14. GEORGIJE HRANISLAV 1829- 1839

Bio veoma obrazovan, te profesor Karlovačke gimnazije i bogoslovije. O njemu su ode pisali mnogi, među njima i Sima Milutinović Sarajlija. Zalagao se za otvaranje srpskih osnovnih škola. Djeca su učila da pišu, čitaju i četiri računske operacije. Pakračka bogoslovija je tada imala dva razreda, a sam Georgije se zalagao da kandidati prije bogoslovije završe giumnaziju, da bi na taj način postizali što bolji uspjeh. Prešao na upražnjenu Bačku eparhiju 1839. godine.

15. STEFAN POPOVIĆ 1839- 1843

U njegovo vrijeme desio se pokušaj unijaćenja u selu Dišniku u Moslavini.

16. STEFAN KRAGUJEVIĆ 1843- 1864

Rodom iz Osjeka. U Požunu je završio studij prava. Po selima otvara škole, pakračku bogosloviju produžio na tri godine s tim da su je mogli upisati samo kandidati sa završena četiri razreda gimnazije. Tada su vlasti ovu školu nazivali Pedagogijom, zbog odličnog pedagoškog obrazovanja koje je davala svojim učenicima.

17. NIKANOR GRUJIĆ 1864- 1887

Rodom iz Baranje. Završio studij prava i filosofije u Pečuju. U njegovo vrijeme je ispražnjena bogoslovija u Pakracu i otvorena Srpska preparandija. Bio plodan pisac. Pisao pjesme među kojima treba istaći epski spjev'' Sveti Sava Nemanjić''. Bio prijatelj sa Vukom Stefanovićem Karadžićem, ali i pored toga kritikovao njegov prevod Novog Zavjeta. Pred smrt napisao: Uvod u tumačenje Svetog Pisma, prevodio sa francuskog, te napisao svoju autobiografiju.

18. MIRON NIKOLIĆ 1890- 1941

Rodio se u Kapelni 1846. godine u svešteničkoj porodici. Završio pakračku bogosloviju. Zamonašio se u Orahovici.

1894. godine obnovio rad Srpske učiteljske škole koju su mogli da pohađaju i inovjerni.

Od 1914 do 1919. g. bio administrator Mitropolije karlovačke.

U narodu i među građanima Pakraca, ne samo Srbima, uživao veliki ugled.

Do 1951. godine eparhijom administrira mitropolit zagrebački dr Damaskin Grdanički.

19. EMILIJAN MARINKOVIĆ 1951- 1981

Vrijeme ovog arhijereja je vrijeme duhovne i graditeljske obnove ove mučeničke eparhije. Obnovljeni su brojni hramovi (Okučani, Nova Gradiška, Jasenovac...)

20. LUKIJAN PANTELIĆ 1985- 1999

Prvih godina upravljanja Eparhijom nastavio obnoviteljsku djelatnost. Obnovljeni su stara Episkopska knjižnica i Riznica Slavonske eparhije.

Tokom poslednjeg rata na ovim prostorima mnogi pravoslavni hramovi i drugi objekti Srpske crkve su do temelja srušeni, desetine zapaljeni i minirani, među kojima i Saborna crkva Svete Trojice u Pakracu i Episkopska rezidencija.

21. SAVA JURIĆ 1999-

Preuzeo upravljanje ovom stradalnom eparhijom, u vjerovatno, najtežim prilikama kroz koje je ona u istoriji prolazila. Brojne crkve i parohijski domovi su uništeni, narod protjeran, a povratak se odvija usporeno.