Bihacko-petrovacka eparhija

„Zar se nece opametiti koji cine bezakonje, jedu narod moj, kao sto jedu hleb, ne priznaju Gospoda?" (Psalam 14, 4)   Bihacka eparhija osnovana je 1925. godine i u njen sastav su usle administrativne opstine: Bosanski Petrovac, Sanski Most, Kljuc, Bihac,Krupa i Cazin. Kao takva, ova eparhija postojala je do 1931. godine, kada je podeljena izmedju Banjalucke, Gornjokarlovacke i Dalmatinske eparhije. Prvi episkop ove eparhije bio je dr Venijamin Tausanovic, izabran 6. decembra 1925. godine. Posle njegovog premestanja za episkopa zletovsko-strumickog, eparhijom je administrirao Vladika zvornicko-tuzlanski Nektarije. Na zasedanju Svetog arhijerejskog sabora 1990. godine obnovljena je Bihacka eparhija, pod nazivom Bihacko-petrovacka eparhija, sa sedistem u Bosanskom Petrovcu (Petrovac). Privremeno sediste eparhije je u Kljucu. Za Administratora vaspostavljene Bihacko-petrovacke eparhije postavljen je 1990. godine episkop dalmatinski Nikolaj. Sveti arhijerejski sabor je na redovnom zasedanju 1991. godine izabrao protosindjela Hrizostoma Jevica za episkopa bihacko-petrovackog. Eparhija je nastala iz delova Banjalucke i Dalmatinske eparhije. U Drugom svetskom ratu stradali su brojni hramovi i ostala crkvena zdanja obnovljene eparhije, a koji su tada bili u sastavu Banjalucke i Dalmatinske eparhije. Ta pohara srpskih svetinja nastavljena je i u ovom ratu. Do sada je na podrucju Bihacko-petrovacke eparhije sruseno pet crkava, a znatno su opstecene dve. Jedan parohijski dom je srusen, a dogodilo se ono sto istorija ne pamti – ubijanje iste zrtve dva puta u razmaku od pola veka. U Drugom svetskom ratu hrvatske ustase mucki su pobile preko hiljadu nevinih srpskih zitelja livanjskog kraja. Posle pola stoleca, 11. avgusta 1991. godine, mucenicke kosti preko 1.200 Srba izvadjene su iz hercegovackih jama i vrtaca i sahranjene u kripti Spomen-kosturnice u Livnu. U tom svetom i istorijskom cinu ucestvovao je i srpski patrijarh gospodin Pavle koji je, pored ostalog, rekao: „A mi ovdje stojimo pred grobnicom nase brace i sestara, zena i neduzne djece koji su prije pedeset godina osudjeni na smrt takvu kakvu niko nije mogao zamisliti, i zbog krivice koju samo neljudi mogu izmisliti. Krivica im je bila sto se nisu rodili u narodu onih koji su ih ubijali i bacali u jame; sto su bili druge vjere i drugoga pisma, nego oni sto su ih na smrt osudili i onih koji su necovjecnu osudu necovjecno izvrsavali." Ta Spomen-kosturnica je u ovom sadasnjem ratu minirana, a mucenicke mosti neduznih Srba ponovo su „ubijali" sinovi onih koji su ove nevine Srbe mucki umorili pre pola stoleca. Velika razaranja eparhija je dozivela tokom hrvatske agresije, operacije „Oluja" avgusta 1995. godine, kada su brojni hramovi poruseni i demolirani, a veliki broj parohijskih domova i drugih objekata Srpske crkve opljackan ili unisten. Tokom ratnih godina 1991–1995, unisteno je 26, a osteceno 68 crkava. Stradalo je i 10 parohijskih domova i drugih crkvenih objekata, a osteceno je 26. Na podrucju ove eparhije srpsko duhovno i kulturno nasledje podjednako su skrnavili i unistavali i hrvatski nacionalisti i muslimanski fundamentalisti.   Babici Crkva Svetog velikomucenika Prokopija ostecena, provaljena; zvona odneta. Parohiski dom ostecen, provaljen.   Baraci (kod Mrkonjica) Crkva Svetih apostola Petra i Pavla. Crkva provaljena i ostecena od Hrvata 1995/96. godine.   Bastasi Crkva Svetog proroka Ilije. Crkva provaljena i demolirana od Hrvata 1995. godine.   Benakovac (kod Bosanske Krupe) Crkva Svetog cara Lazara provaljena i ostecena 1995. godine.   Bihac Crkva Svete Trojice u izgradnji provaljena i demolirana od muslimana. Parohijski dom ostecen. Kapela pri parohijskom domu demolirana i unistena.   Bjelaj (kod Petrovca) Crkva Svetog velikomucenika Georgija zapaljena od muslimana 1995. godine. Parohijski dom ostecen.   Bosanska Bojna Crkva vise puta granatirana i tesko ostecena. Parohijski dom unisten, zapaljen.   Bosanski Doljani (kod Bihaca) Crkva ostecena.   Bosanski Milanovac (kod Sanskog Mosta) Crkva ostecena od mulsimana septembra–oktobra 1995. godine.   Bravsko (kod Petrovca) Crkva Svetog proroka Ilije spaljena od muslimana 1995. godine.   Budimlic Japra (kod Sanskog Mosta) Crkva spaljena od muslimana 1995. godine. Parohijski dom ostecen.

Bukovaca (kod Petrovca) Crkva Rodjenja Presvete Bogorodice provaljena i demolirana.   Velika Kladusa Crkva ostecena.   Velika Rujiska (kod Bosanskog Novog) Crkva Rodjenja Presvete Bogorodice provaljena i tesko ostecena. Deo crkve miniran i dve zolje ispaljene u hram od strane muslimana 1995. godine. Parohijski dom unisten, zapaljen.   Vodjenica Crkva Presvete Bogorodice raskrivena, zvona odneta, unutrasnjost devastirana i opljackana (1991–1995).   Vranjska (kod Bosanske Krupe) Crkva zapaljena od muslimana.   Vrbica (kod Livna) Crkva zapaljena od Hrvata 1995. godine. Ikone i crkvene sasude odnete u rimokatolicki Zupni ured u Livno. Parohijski dom unisten.   Vrbljani (kod Kljuca) Crkva Uspenja Presvete Bogorodice provaljena od Hrvata 1995. godine. Parohijski dom ostecen.   Vrelo Crkva demolirana.   Vrtoce Crkva Svetog proroka Ilije ostecena, provaljena. Zvonik srusen (1991–1995).   Gata Crkva Svetih apostola Petra i Pavla granatirana od strane vojske RSK juna 1995. godine.   Gerzovo Crkva Bogojavljenja provaljena i znatno ostecena. Materijal pripremljen za obnovu hrama spaljen od Hrvata 1995/96. godinu. Parohijski dom unisten, zapaljen.   Glamoc Crkva Svete Trojice provaljena i znatno ostecena od strane Hrvata jula 1995. godine. Parohijski dom ostecen.   Glogovac (kod Sipova) Crkva Svetog velikomucenika Georgija provaena 1995/96. godine.   Grahovo Crkva Svetih apostola Petra i Pavla provaljena i ostecena od Hrvata 1995. godine. Parohijski dom ostecen.   Graci (kod Mrkonjica) Crkva Svetitelja Save provaljena i opljackana od strane Hrvata 1995/96. godine.   Grmusa (kod Bihaca) Crkva Svetog Pantelejmona opstecena.   Gubin Crkva Uspenja Presvete Bogorodice podignuta 1883. godine. Srusena tenkom hrvatske vojske 1995. godine. Parohijski dom unisten.   Dabar Donji (kod Sanskog Mosta) Crkva Uspenja Presvete Bogorodice spaljena od muslimana 1995. godine. Parohijski dom ostecen.   Drvar Crkva Svetog Save provaljena od Hrvata 1995. godine. Drvar Crkva Vaznesenja Gospodnjeg provaljena i opljackana. unutrasnjost tesko ostecena od Hrvata 1995. godine. Parohijski dom ostecen, provaljen.   Janjila Crkva Rodjenja Presvete Bogorodice zapaljena od muslimana.   Jasenica Srpska (kod Bosanske Krupe) Crkva provaljena, opljackana i zapaljena od muslimana 1995. godine.   Jelasinovci Crkva Svete velikomucenice Nedelje zapaljena.   Kijevo (kod Sanskog Mosta) Crkva Svete velikomucenice Nedelje provaljena, opljackana i zapaljena od muslimana 1995. godine.   Klisina (kod Bosanske Krupe) Novopodignuta crkva Ognjene Marije ostecena od muslimana 1995. godine.   Kljevci (kod Sanskog Mosta) Crkva Svetog arhidjakona Stefana ostecena.   Kljevci (kod Sanskog Mosta) Crkva Svetog arhidjakona Stefana ostecena.   Kljuc Crkva Svete Trojice opljackana i demolirana od muslimana 1995. godine. Tri parohijska doma su ostecena, od kojih je jedan i provaljen.   Kolunic (kod Petrovca) Crkva Preobrazenja Gospodnjeg provaljena i devastirana od muslimana 1995. godine.   Kopjenica (kod Kljuca) Crkva Svete Trojice spaljena 1995. godine.   Krnjeusa (kod Petrovca) Crkva Uspenja Presvete Bogorodice znatno ostecena, opljackana od muslimana 1995. godine, stoje samo zidovi. Parohijski dom ostecen, bez krova, ostali zidovi.   Krupa Bosanska Crkva Svete Trojice granatirana od muslimana 1992, a potom 1995. godine naknadno znatno ostecena. Parohijski dom unisten, zapaljen.   Livno (Lijevno)    Crkva Uspenja Presvete Bogorodice podignuta 1859. godine. Zapaljena (zvonik) i unutra devastirana jula 1992. godine. Ikone i deo crkvenih dragocenosti odneo rimokatolicki svestenik u Zupni ured i tako spasao od unistenja. Parohijski dom opljackan, demoliran i spaljen.   Livno (Lijevno) Spomen-kosturnica, u kojoj su od 1991. godine bili pohranjeni zemni ostaci Srba-mucenika postradalih od ustaske ruke u Drugom svetskom ratu. Minirana 1992. godine.

Lipa (kod Bihaca) Crkva Svetog velikomucenika Pantelejmona ostecena.   Lipnik (kod Sanskog Mosta) Crkva Svetog proroka Ilije ostecena granatama 1995. godine.   Lukavica (kod Sanskog Mosta) Crkva provaljena, opljackana i znatno ostecena od muslimana 1995. godine.   Lusci Palanka (kod Sanskog Mosta) Crkva Vaznesenja Gospodnjeg podignuta 1903, gadjana granatama, znatno ostecena i zapaljena 1995/96. godine. Parohijski dom ostecen.   Majkic Japra (kod Sanskog Mosta) Crkva Presvete Bogorodice ostecena 1995/96. godine.   Mala Novska Rujiska (kod Novog Grada) Crkva Sveta tri Jerarha provaljena i ostecena.   Manastir Veselinje (kod Glamoca) Crkva Rodjenja Svetog Jovana Pretece. Manastir provaljen, opljackan (odnete ikone, liturgijski predmeti i crkvene knjige) i devastiran od hrvatske vojske 28. jula 1995. godine. Konak opljackan. U blizini manastira ostecena jedna crkva i dve kapele.   Manastir Rmanj Crkva Svetog Nikole ostecena, krov granatiran, unutrasnjost devastirana (unistene freske i razvaljena grobnica). U crkvi sve izlomljeno, bogosluzbeni predmeti i crkvene knjige razbacani.   Marinkovci (kod Grahova) Crkva provaljena, opljackana i ostecena od Hrvata 1995. godine.   Martin Brod (kod manastira Rmnja) Kapela Svetog Vasilija Ostroskog provaljena i opljackana.   Medna (kod Mrkonjica) Crkva Svete Trojice provaljena od Hrvata 1995/96. godine. Dva parohijska doma ostecena, provaljena.   Osredak Crkva unistena.   Odzak (kod Glamoca) Crkva znatno ostecena, gradjevinski materijal opljackan.   Ostra Luka (kod Sanskog Mosta) Parohijski dom ostecen.   Petrovac Crkva Svetih apostola Petra i Pavla provaljena i opljackana od muslimana 1995. godine. Parohijski dom ostecen.   Peci (kod Kljuca) Crkva Vaznesenja Gospodnjeg provaljena i ostecena od strane muslimana 1995. godine.   Peulje (kod Grahova) Crkva Svetog velikomucenika Georgija provaljena, opljackana i znatno ostecena od hrvatske vojske 1995. godine.   Pecka (kod Mrkonjica) Crkva Svetog proroka Ilije provaljena i ostecena od istocnobosanskog korpusa vojske RS avgusta-septembra 1995. godine. Dva parohijska doma ostecena, provaljena.   Pljeva (kod Sipova) Crkva Svete Petke provaljena i opljackana, odnet bakar pripremljen za prekrivanje crkve, 1995/96. godine.   Podvidaca (kod Sanskog Mosta) Crkva ostecena od strane muslimana 1995. godine   Podrasnica (kod Mrkonjica) Crkva Pokrova Presvete Bogorodice provaljena i ostecena od istocnobosanskog korpusa RS 1995. godine. Parohijski dom ostecen, zapaljen.   Prekaja (kod Drvara) Crkva Uspenja Presvete Bogorodice provaljena i opljackana od Hrvata 1995. godine. Parohijski dom ostecen.   Preodac (izmedju Grahova i Glamoca) Crkva Svete Trojice provaljena i devastirana od Hrvata 1995. godine.   Prkosi Crkva ostecena.   Rore (kod Glamoca) Crkva provaljena i opljackana.   Rujani Crkva srusena, zapaljena od Hrvata 1992. godine.   Sanica Gornja Crkva Svetih apostola Petra i Pavla provaljena.   Sanski Most Crkva Svetih apostola Petra i Pavla provaljena i ostecena od muslimana 1995. godine. Parohijski dom ostecen.   Sedrenik (Banjica) Crkva Prenosa mostiju Svetog Nikole zapaljena od muslimana septembra 1995. godine.   Smoljana (kod Petrovca) Crkva Svetog proroka Ilije spaljena od muslimana 1995. godine.   Sokolovo (kod Kljuca) Crkva Uspenja Presvete Bogorodice opljackana od muslimana 1995. godine. Crkvene dragocenosti spasene.   Spasovo (Kulen Vakuf) Crkva ostecena.   Srednji Dubovik Crkva na Kamenu (kod Bosanske Krupe) Svetog Jovana Bogoslova zapaljena od muslimana 1995. godine.   Srednji Petrovici (kod Bosanske Krupe) Crkva Svetog velikomucenika Pantelejmona zapaljena od muslimana 1995. godine.   Stari Majdan (kod Sanskog Mosta) Crkva Uspenja Presvete Bogorodice zapaljena od muslimana 1995. godine. Parohijski dom zapaljen.   Stekerovci (kod Glamoca) Crkva Svetih cara Konstantina i Jelene provaljena i znatno ostecena.   Strazice (kod Kljuca) Crkva Uspenja Presvete Bogorodice provaljena i opljackana od muslimana 1995/96. godine.   Strojice Crkva Rodjenja Presvete Bogorodice ostecena i opljackana. Ikonostas demontiran i sve ikone odnete od Hrvata, u vremenu od 12. septembra 1995. do 4. februara 1996. godine. Parohijski dom ostecen.   Suvaja Crkva Pokrova Presvete Bogorodice stradala, ostali samo zidovi.   Tomina (kod Sanskog Mosta) Crkva Svetih cara Konstantina i Jelene provaljena i znatno ostecena od vojske RS, a potom znatno ostecena od muslimana 1995. godine. Parohijski dom ostecen.   Trubar (kod Drvara) Crkva Rodjenja Presvete Bogorodice znatno ostecena.   Hadrovci (kod Sanskog Mosta) Crkva provaljena i znatno ostecena od muslimana 1995. godine.   Hasani Crkva Rodjenja Svetog Jovana Krstitelja zapaljena od muslimana 1995. godine.   Cvjetnic Veliki (kod Drvara) Crkva Rodjenja Presvete Bogorodice unistena od Hrvata 1995. godine.   Crni Lug (kod Grahova) Crkva Svetog proroka Ilije srusena granatiranjem od strane Hrvata na pravoslavni Bozic 1995. godine.   Sipovljani (kod Drvara) Crkva provaljena i devastirana od Hrvata 1995. godine.   Sipovo Crkva Rodjenja Svetog Jovana Krstitelja demolirana i znatno ostecena. Sve ikone i crkvene utvari odnete, od strane Hrvata u vremenu od 13. septembra 1995. do 4. februara 1996. godine. Parohijski dom unisten, zapaljen.