Manastiri Balšića na Skadarskom jezeru

Manastiri Balšića na Skadarskom jezeru

Dinastija Balšića, za vrijeme svoje vladavine Zetom, poznata je, između ostalog i po podizanju manastira na ostrvima Skadarskoga jezera – Starčevu, Beški i Moračniku.

Najstariji manastir sa crkvom posvećenoj Uspenju Bogorodice podignut je na Starčevu između 1376. i 1378. godine. Osnivanje manastira vezuje se za starca Makarija koji je, moguće, kao isposnik živio na ostrvu po kome je ono nazvano Starčeva gorica, kasnije Starčevo

Manastirska crkva je manja jednobrodn a građevina, trikonhosne osnove sa centralnom kupolom i naknadno dozidanom pripratom i otvorenim trijemom. Pored crkve, manastirski kompleks se sastoji i od zgrada konaka i pomoćnih objekata. Opasan je visokim zidom sa kapijom. Ispred crkve nalazi se grob poznatog štampara Božidara Vukovića – Podgoričanina.

Manastir podignut na ostrvu Beški, sastoji se od dvije crkve, starije posvećene Sv. Đorđu i mlađe, Sv. Bogorodice. Preciznih podataka o gradnji starije crkve nema ali je moguće pretpostaviti da je njen ktitor bio Đurđe II Stracimirović – Balšić, te da je nastala krajem XIV vijeka. Radi se o većoj jednobrodnoj građevini trikonhalne osnove sa centralnom kupolom, prostranom pripratom zasvedenom gotičkim, rebrastim svodom i velikim zvonikom na preslicu. Manju crkvu, posvećenu Bogorodici podigla je za svoj mauzolej Jelena Balšić, kćerka kneza Lazara, žena Đurđa II Stracimirovića – Balšića 1440. godine, kako stoji uklesano iznad vrata. Crkva je malih dimenzija, jednobrodne osnove sa blago prelomljenim svodom, što su odlike hramova podignutih u vrijeme Crnojevića. U crkvi se nalazi i grob Jelene Balšić. Slično Starčevu, i manastir Beška je igrao značajnu ulogu u duhovnom životu Zete, budući da se u njemu odvijala intezivna prepisivačka djelatnost. U manastirskom skriptorijumu nastao je 1439/40. godine čuveni Šestodnev starca Nikona Jerusalimca i 1441/42. godine Gorički zbornik

Manastir Moračnik podignut na istoimenom ostrvu sa crkvom Sv. Bogorodice prvi put se pominje 1417. godine u povelji Balše III, koji je moguće bio i njegov ktitor. Trikonhalna crkva je malih dimenzija sa centralnom kupolom i dozidanom pripratom sa otvorenim trijemom. Pored crkve, manastirski kompleks sačinjavaju zgrada konaka, trpezarija i visoka kula sa četiri sprata. Manastir je opasan kamenom ogradom sa monumentalnom kapijom..

Sve crkve Balšićkog perioda bile su živopisane, o čemu svjedoče sačuvani tragovi na njihovim zidnim površinama. Nakon obnove konaka život se vratio u manastiru Starčevu, dok su ostala dva i dalje napuštena.

http://www.heritage.cg.yu/spomenici/skadarsko.htm