понедељак, 20. септембар 2010.

Mladenovačka crkva

Mladenovačka crkva je počela da se gradi 1908, a prve službe počele su u njoj 1910. godine. Pre toga Mladenovčani su vršili trebe (crkvene obrede) u jednoj improvizovanoj kapeli u jednoj od prostorija osnovne škole, koja se nalazila na mestu na kojem je današnja gimnazija. Crkva je izgrađena u srpsko-moravskom stilu, po planu i projektu arhitekte Grgura Milovanovića i spada među najlepše pravoslavne hramove u Srbiji. njen model svojevremeno je bio izložen na izložbi u Londonu, gde je izazvao veliko interesovanje i divljenje. Crkva je prvo imala drveni ikonostas i nije bila osvećena, jer su ubrzo došli Balkanski ratovi, a potom i I sv. rat.
Prvi sveštenik u mladenovačkoj parohiji bio je protojerej Milan Arsić, rodom iz Međulužja, koji je umro 1936. kada je sahranjen pored crkve. Za vreme I sv. rata crkva je bila oskrnavljena od strane Austrijanaca, koji su u njoj čuvali konje. Oštećena je naročito pevnica, a tokom rata okupator je mladenovačku crkvu upotrebljavao i kao zatvor za zarobljenike. U crkvi počinje ponovo da se služi po oslobođenju 1918. godine. Mermerni ikonostas i prvo freskoslikanje uradio je vajar Mihailo Milovanović od 1927. do 1929. godine. Milovanovićeve freske su s vremenom propale. Nov živopis je završen i osvećen nedavno 1991. godine. Mladenovačka crkva je imala fresku, koju mnogi pamte i koja je bila jedinstvena u celoj Srbiji. To je bila kompozicija na kojoj je prikazan kralj Aleksandar s kopljem na konju kako probada dvoglavu aždaju koja simbolizuje dva carstva - tursko i austrougarsko. Ta freska je godinama propadala zbog prokišnjavanja krova na crkvi. Kada je došao stručnjak za konzervaciju, na jedan njegov dodir freska se svukla jer je već odavno bila podlubljena. Postojali su snimci te Milovanovićeve freske i mogla je da se rekonstruiše, ali zbog tadašnje političke situacije to se nije desilo (danas je crkva oslikana freskama Dragomira Marunića).
Osvećenje mladenovačke crkve, posvećene Uspenju Bogorodice, izvršio je na Veliku Gospojinu 28. avgusta 1929, srpski patrijarh Dimitrije, uz najviše crkvene velikodostojnike i prisustvo ogromnog broja građana ne samo Mladenovca već i iz drugih mesta Šumadije. Od tada je 28. avgust - Velika Gospojina, slava mladenovačke crkve i mladenovačke varoši. Posle II sv. rata Srpska pravoslavna crkva našla se pod udarom ateističke komunističke vlasti. Crkvene arhive pune su izveštaja o progonima sveštenika po Srbiji. Na teritoriji naše opštine najviše se pamti zlostavljanje sveštenika iz Crkvina Milivoja Filipovića i likvidacija sina mladenovačkog paroha Aleksandra Ace Popovića.
Dve parohije u Mladenovcu oformljene su 1934. godine. U I parohiji službovao je Rus Aleksandar Popović sve do 1960. godine. Pop Rus je imao dva sina od kojih je stariji Boško pogubljen od partizana pod optužbom da je saradnik četnika, a drugi Duško (Popče) je bio popularni mladenovački sportista. U II parohiji sveštenik je bio Milan Popović iz Velike Ivanče, koji se penzionisao 1961. godine. Godine 1938. ozidana je crkvena kuća preko puta crkve, sa dva parohijska stana, tako da su pop Rus i pop Milan u toj kući bili prvi stanari. Pored nove i danas stoji stara crkvena kuća, koju je pop Milan poklonio parohiji (na uglu Crkvene i M. Vlajića). Ova stara kuća je oduzeta crkvi posle II svetskog rata. Popa Rusa zamenio je Lazar Strižak, koji je došao iz Konatica kod Obrenovca, a poreklom je iz Dalmacije (odrastao u Sremu). On je služio do 1978. kada je nastavio Dragoljub Rakić koji je rodom iz Obreža.
U II parohiji Milana je 1961. nasledio Svetozar Toza Stanimirović, Prizrenac, koji je došao iz Venčana i koji je služio do 1975. godine. Nasledio ga je Žika Marić, takođe iz Venčana, koji je služio sve do 1997. godine. Pop Žiku je zamenio Slobodan Kedžić koji je rodom iz Azanje. Inače II parohija je zahvatala područje severno od crkve ka Selu Mladenovcu i Rajkovcu, dok je I parohija obuhvatala deo varoši južno od crkve. Godine 1984. oformljena je i III parohija koja je zahvatila naselje “25. maj” i Granice i tu je danas paroh Žarko Jeremić koji je rođen u Rajkovcu.

Mladenovački parosi
Pop Milan Arsić iz Međulužja 1905-1936
Pop Aca Popović Rus iz Rusije 1934-1960
Pop Milan Popović iz V.Ivanče 1934-1961
Pop Lazar Strižak iz Konatica ) 1960-1978
Pop Toza Stanimirović iz Venčana1961-1975
Pop Žika Marić iz Venčana 1975-1997
Pop Dragoljub Rakić iz Obreža 1978-
Pop Žarko Jeremić iz Rajkovca 1984-
Pop Slobodan Kedžić iz Azanje 1997-
Do 1949. Crkva je bila državni matičar i vodila je matične knjige koje su u pojedinim mestima u našoj crkvenoj opštini bile stare preko sto godina. Primer u Velikoj Krsni crkvene matične knjige su ustrojene još od 1836, u Jagnjilu od 1841, u Vlaškoj od 1845, u Kovačevcu od 1856, u Mladenovcu od 1915. itd. Godine 1949. tadašnja vlast je jednim dekretom oduzela crkvi matične knjige sa obavezom da ih prepiše i posle dve godine vrati. To do današnjeg dana nije učinjeno i crkva od te godine vodi nove matične knjige za one koji se krste i venčavaju u crkvi i za one koji su na verski način sahranjeni. Predsednik crkvene opštine bio je 1999. Aleksandar Mića Stankić iz Sela Mladenovca. Pre njega predsednik je bio pokojni Tine Čokić. To je počasno lice na čelu crkveno opštinskog upravnog odbora koji ima svoje članove i blagajnika.
Mladenovačko arhijerejsko namesništvo osim tri gradske parohije ima još jedanaest seoskih parohija koje ne obuhvataju samo teritoriju mladenovačke opštine već i sela Stojnik, Belosavce, Jelenac, Maskar i Rajkovac topolski. Arhijerejski namesnik je protoprezviter Dragoljub Rakić, paroh mladenovački i starešina mladenovačke crkve, prvi među jednakima, administrativna spona između vladike i sveštenika.
Mladenovačko arhijerejsko namesništvo imalo je 2006. deset crkava, još četiri crkve u izgradnji: u Belosavcima, Rabrovcu, Ameriću i Mladenovcu (Nemanjina ulica), manastir Pavlovac, 13 aktivnih sveštenika (i tri u penziji), jednog monaha i jednog đakona.

Нема коментара:

Постави коментар

Пратиоци

Основни подаци о мени

11000 Beograd,Marka Oreškovića 38, artpress@ptt.rs žiro račun 355-0003200199249-79 PIB 107765521 http://art-press.blogspot.com/